UYARI: "Bu bilgilerin hepsi kitaplarımın içerikleridir ve kendi yorumlarımı ve görüşlerimi de kapsamaktadır.
Doğada yanlış kullanacağınız her bilgiden kendiniz sorumlusunuz!
İlk doğa yürüyüşü rehberlik işime 1998 yılında bünyesinde eğitmen olarak çalıştığım Faruk Akbaş'ın Fotografevi isimli seyehat acentesinde başladım.
Sonra da kopamadım ve arkası hızlı bir şekilde geldi. Özelliklerimde birçok spor disiplini olunca ve avcılık, askerlik ruhuyla da birleşince
oldukça profesyonel kabul edilen, tanınmış bir doğa yürüyüşü rehberi oldum.
Trekking ve hiking olarak bilinen doğa yürüyüşlerinde uzmanlaşmaya ve bu konuda yazıları yazmaya başladım. Sonunda da Türkçe olarak yazılmış ilk eğitim
ve başvuru kitabım olan "Doğada Yapılan Yürüyüşler Trekking & Hiking" ortaya çıktı.
(Gökyüzü Dalışım adlı yazımı da okuyun)
Gelelim rehberlik işine, ya da doğa kılavuzluğuna...
Trekking ya da doğa rehberliğinin öyle basit ve kolay bir iş olmadığını söylemek isterim. Bence en az profesyonel turizm rehberliği kadar önemli bir iş.
Trekking rehberinin birçok bilgi ve becerisinin yanında, farklı özelliklerinin de olması gerektiğine inanıyorum. Bir kere doğal ortama bir grup götürüyor
ve bu gruba liderlik yapıyor, sorumluluk alıyor. Gruba hâkimiyet, grubun güvenliğini sağlaması, onlara bir şeyler öğretmesi, öngörülü olması, hoşgörülü olması,
dayanıklı olması gibi birçok özelliğe sahip olmalı. Yaban hayatını tanımalı, hayatta kalmayı bilmeli, avlanmayı bilmeli, kamp yapmayı bilmeli, temel dağcılık bilgilerine sahip olmalı,
ipleri ve düğüm atmayı bilmeli, tüm malzemelerini etkin bir şekilde kullanabilmeli, malzeme üretebilmeli, rotasına ve bölgesine hâkim olmalı. Kısacası kendini ve
grubunu hayatta tutabilecek doğada yaşam bilgilerine sahip olmalı.
Trekking rehberliğine yeni başlamış olanlara faydalı olması için rehberlik yaparken elde ettiğim deneyimlerimi ve çalışmalarımı aktarmayı görev bilerek hazırladım.
Rehberlik İşini Yaparken İlgili İşinizi Kolaylaştıracak Birkaç Önemli Nokta:
— 10 kişilik gruba rehberlik yapmakla 50 kişilik gruba rehberlik yapmak arasında çok fark vardır. Birincisi kontrol kolaylığı ve emniyet,
ikincisi grubun birbirine kaynaşma kolaylığı veya zorluğu. 10 kişilik bir gruba hakim olmak kolaydır. Bir kere her birine ayrı ayrı ilgi gösterebileceğiniz bir sayıdır.
Yürüyüş sırasında 10 kişilik grubun başından sonuna aralarına 2’şer metre mesafe bırakıldığında tek sıra mesafesi de ortalama 25 metredir.
Ama 50 kişilik bir grupta her şey daha zor olacaktır, bir kere en az iki yardımcı rehber daha gerekecektir ve grubun başından baktığınızda
sonuna olan mesafe 135 metreyi bulacaktır ve dar bir patika geçişinde arkalarda ne olduğu rehber için bir soru ve sorundur. 25 metre mesafeyi yürüyebilirsiniz,
ama 135 metrelik mesafeye koşmanız gerekecektir. Tavsiyem, böyle zorluklarla uğraşmayın. Bence 15 kişiden yukarı gruplara da rehberlik yapmaya çalışmayın.
— Çocuk grubuna rehberlik yapıyorsanız en büyük probleminiz yaramaz ve çok soru soran, hatta saçma sapan sorular soran çocuklar olacaktır. Devamlı fevri hareketleri vardır.
Bunları etrafınızda toplayın ve onlarla onlar gibi muhabbet etmeye çalışın, ama diğer çocuklar ve yürüyüş emniyeti üzerindeki dikkatinizi kaybetmeden.
Böylelikle bu yaramaz böcekler kuyruğunuzdan ayrılmayacak ve tüm grubun kontrolünü zorlaştırmayacaktır. Onların derdi dikkat çekmektir. Siz onların dikkatini çekin.
— Grubunuz hakkında bilgi sahibi olun, hepsinin mesleğini ve ilgi alanlarını öğrenin, bu onlarla hem daha kaliteli iletişim kurmanıza yardımcı olacağı gibi, hem de zor durumlarda
kendilerinde de faydalanmanızı sağlayacaktır. Mesela grupta bir doktor varsa bir kaza veya rahatsızlanma olayında çok işinize yarayacaktır.
— Bilgi ve deneyimlerinizi gruba karşı asla abartmayınız. Çünkü grubunuzda kimler olduğunu bilmiyorsanız, abartacağınız bir ilk yardım bilgisi grup içinde yürüyüşçü olarak bulunan
bir doktorun hem komiğine gidecektir, hem de size olumsuz bir gözle bakmasına neden olacaktır. Keza liderlik hakkında yapacağınız sıkmalar gruptaki bir şirket yöneticisinin
hiç de ilgisini çekmeyecektir ve büyük bir ihtimalle her seferinde size ya zorda kalacağınız, ya da tuzağa düşeceğiniz sorular soracaktır. Onun için siz siz olun grubunuz hakkında bilgi sahibi
olun ve sahip olduğunuz bilgileriniz hakkında fazla açık vermeyiniz.
— Rotasız keşif macera yürüyüşünde yürüyüşün başlangıç ve gidiş yönü bellidir. Ancak gidilen hat nasıl bir hattır bu bilinmez. Rotalı yürüyüşte ise başlangıç, gidiş ve bitiş noktalarının rota
ve koordinat verileri ile belli olmasının yanında, genellikle ilerlenen hat hakkında da bilgi sahipliği vardır. Rehberler keşif macera yürüyüşlerinde de hiç değilse ellerinde ortalama bir
bölge haritası bulundurmalı ve genel bir bilgi sahibi olmalıdırlar. Yoksa bu yürüyüş türü “arabayı durdur, şu dere başından başlayalım..” olayı değildir.
— Yürüyüş temposuna uymayan, hızlı giden ve bunu kendini ispatlamak için yarış havasında yapan kişilere gruptaki ekstra malzeme yükünü “sizin performansınız mükemmel, bunu ancak siz taşırsınız..”
gibi bir iltifatla yükleyin, kabul edeceklerdir. Temponun otomatikman düzeldiğini göreceksiniz.
— Gruptaki kopma mesafelerinin 25 m.yi geçmesine izin vermemeli ve en arkadan gelen yürüyüşçü ve arka rehberin veya artçının zorlanabileceğini unutmamalısınız, sık sık grubu toparlamalısınız.
Yoksa en arkadakilerle aranızda 50 m. mesafe varken bir köşeyi döndüğünüzde ve 100 m. ilerlediğinizde en arkadaki kişi ve kişiler gittiğiniz yönü şaşırabilirler veya
grubun nereye girdiğinden emin olamayabilirler.
Grubunuzla Hayatta Kalma Durumuna Girdiğinizde
Öncelikle hayatta kalma durumuna düşüldüğünde uygulanacak olan prosedürü uygulayın. Sonra da grubun kontrolünü sağlayın.
Başkalarının Korkusunu Kontrol Altına Alma
1. Liderlik yapmak. Zor anlar başladığında bütün birikiminizle yönlendirici ve etkili olmaya çalışın. Zorda kalanlar liderin kıymetini anlarlar.
2. Dayanışma ortamı oluşturmak ve devamını sağlamak.. Ekip çalışması son derece önemlidir.
3. Disiplin koymak. Disiplin akış ve sürat sağlayacaktır. Yapılması gerekenler zaman kaybına uğramayacak ve grubun hayatta kalma şansı artacaktır.
4. Etkilenilmeyi kullanmak. Sakin, kararlı ve dikkatli davranışlar, ilgi çekecektir. Hislere hakim olma gösterisi bulaşıcıdır. En büyük özellikler çabuk etki gösterir.
5. İnanç sağlamak. İnançlı ve kararlı olduğunuzu gösterin ve asla sarsmamaya bakın.
Görüldüğü üzere hayatta kalmak için tüm bunların yerine getirilmesi bile başlı başına bir güç istiyor. Şansınızın yaver gitmesi de cabası.
Liderlik Özellikleri
- Kendini zorlamaz ve zor duruma düşürmez ya da limitlerini yükseltir.
- Bilgilidir, deneyimlidir ve devamlı düşünür.
- Soğukkanlıdır ve paniği önleyecek güce sahiptir.
- Güvenilir ve olduğu gibidir. Kendi stili vardır.
- Grubu ile daima ilgilidir.
- Motivasyonu yüksek tutmasını bilir.
- Malzeme bilgisi yüksektir.
- Sabırlıdır ve sinirlerine hakimdir.
- Doğru ve çabuk kararlar verebilecek kabiliyete ulaşmıştır.
- Bilgilendiricidir, saklayıcı değil.
Rehber Olarak Çantanızda Bulundurmanız Gerekenler (Benim Donanımımın Bir Kısmı):
Standart trekking malzemelerinize ek olarak;
1. Harita, pusula ve varsa GPS
2. Donanımlı bir ilk yardım çantası. ( İçinde glükokordikoit pomat, kan durdurucu iğne ve sıtma tableti dâhil olacak şekilde )
3. Ateş başlatma ve sürdürme kiti ( içinde magnezyum çubuğu, film kutusunda av barutu ve zippo yakıtı da olacak şekilde )
4. İşaret fişekleri ( kırmızı, yeşil ve beyaz ) / yoksa çocukların kullandığı füzeler bile olur.
5. Sis bombaları ( kırmızı ve sarı )
6. Gerektiğinde yırtıcı hayvanları korkutup kaçırmak için çocukların kullandığı torpiller.
7. Survival Kiti
8. 25 mt. 8 mm. kanyon ipi ve bir adet HMS karabina.
9. Mors kodları ve yerden havaya yardım işaretlerini içeren minik bir hayatta kalma defteri veya kitapçığı. ( size bir şey olduğunda gruba faydası olacaktır. / Ayrıca tecrübe edilmiştir )
10. Grubunuzun İsim, yaş, meslek, sağlık ve ilgi alanları bilgilerini içeren liste.
11. Sık çalıklar ve orman içi için Maşet.
Grubunuzun garantisini sadece kendinize ve bilginize fazla güvenerek asla sağlayamazsınız. Onların bu malzemeleri taşıdığınızı görmesi bile
sizin son derece emniyetli, akıllı ve güvenilir bir rehber olduğunuzu gösterecektir. Emniyetli ve deneyimli rehberlerin yürüyüşün süresini önemsemeden ve gruptaki
-komik bir durummuş gibi karşılayan- bakışlara aldırmadan gerekli tüm donanımı taşıması gerekir. Kaliteli ve emniyetli rehberler donanım yükü taşıyan rehberlerdir. Bakışları asla takmayın.
Kutsal Zafer Şahin
Profesyonel Trekking Rehberi
Eylül 2006
